MESTİA GEZİ REHBERİ – BİR KAFKAS MASALI

Zugdidi’den çıktıktan bir süre sonra yeşile boyanmış vadilerden geçerken turkuaz rengiyle Enguri Nehri bize eşlik etmeye başlıyor. Mestia’ya vardığımızda ise karlı kaplı zirveler, yeşillikler içerisinde bahçelerden yükselen taştan kuleler, tepelerden şehrin koruyucu kiliseleri karşılıyor bizi… O zaman anlıyoruz ki başka bir diyara gelmişiz. 

Mestia’ya öyle bir zamanda gittim ki, her sabah uyandığımda güzelliği gözlerimi kamaştırıyordu. Sonbahar renklerine bürünen vadi sarılar kırmızılar yeşiller arasında muhteşemdi. Şehrin içi yeni yeni gelişmeye başlasa da doğa hala dokunulmamış güzelliğini korumaya devam ediyor buralarda. 

Her şey o kadar doğal ve otantik ki, şehir merkezinin arka sokaklarında kendi başlarına dolaşan inekler, domuzlar ve tavuklarla karşılaşıyorsunuz sık sık. Kahvenizi içerken at sürüleriyle önünüzden geçen birilerine denk gelebiliyorsunuz. Her yer meyve ağaçlarıyla kaplı, adım başı önünüze çıkan cevizlerle dolduruyorsunuz ceplerinizi. Siz almaya çekinirseniz, bahçesinin önünden geçtiğiniz teyze bir avuç uzatabiliyor size. Kaldığınız pansiyonda kapınız çalınıp her akşam bir kadeh ev şarabı ikram edilebiliyor mesela… 

Kafkas Dağları’nın en yükseklerinden olan Ushba, Shkhara, Laila dağlarının eteklerindeki bölge yıllarca korunaklı bir alan yaratmış Svanlar için. Bu izole yaşam onları dış etkilerden korurken kültürlerini de bugüne kadar bozulmadan aktarma imkanı sağlamış. Yukarı ve Aşağı Svaneti diye ikiye ayrılan bölgede gezilecek yerler daha çok Yukarı Svaneti’de toplanıyor. Mestia’da bunun bir nevi başkenti sayılıyor. Bölge Gürcistan’ın belki de en güzel ve kendine has yerlerinden biri. UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmiş. Ayrıca şehir dediğime bakmayın 2000 kişilik nüfusuyla ona bir kasaba desek daha doğru olur sanırım. 

Biraz Svaneti tarihçesi

Svaneti ismine tarihte ilk kez MÖ 7. yüzyılda Yunan kaynaklarında rastlanıyor. Sonrasında Lazika diye adlandırılan bölge Roma İmparatorluğu’nun bir parçası haline gelir. Ardından Bizans ve Sasaniler arasında savaşlara sebep olur. Bölge 9. yüzyılda önce Abhazya Krallığı’na 11. yüzyılda da Gürcü Krallığı’na dahil olur. 12. yüzyılda Kraliçe Tamar yönetiminde altın dönemini yaşayan bölge birbirinden güzel kiliseler ve sanat eserleriyle donatılır. Kraliçenin kendisinin de bu güzelliği görmek için sık sık bölgeyi ziyaret ettiği söylenir. 15. yüzyılda krallığın dağılmasından sonra 19. yüzyılda Rusların gelişine kadar da bağımsız yaşarlar. 

Bölgenin erişilmez yapısı onu yıllarca dışarıyla temastan, saldırılardan korumuş. Gürcistan’ı işgal eden Moğollar bile ulaşamamış bu köşeye. Bölgede kan davaları oldukça yaygınmış. Ünlü kulelerin yapılışının en büyük nedenlerinden biri de işte bu kan davaları. Bir dönem haydutlarla, kaçırmalarla mafyatik ve karışık bir dönem yaşasa da şu an bunlardan bir iz kalmamış. Yapılan yatırımlarla artık Gürcistan’ın turizm açısından gelişen en önemli bölgelerinden biri olmuş Svaneti. 

Kafkasların İsviçre’si

Dağlar ve yeşillikler içerisindeki Svaneti gerçekten de İsviçre’nin dağlarını çağrıştırıyor ama buranın başka bir havası var. Bölge oluşturulmaya çalışan trekking rotaları, açılan kayak merkezleri ve havaalanı ile dünyanın ilgisini çekmeye başlamış bile. Kaldığım pansiyonda ya da dolaşırken tanıştığım insanlar dünyanın dört bir yanından gelmişlerdi. Bu çeşitlilik beni en çok şaşırtan şeylerden biri oldu. Güzel doğasıyla son dönemin parlayan yıldızı olmaya aday yerlerden… 

Mistik Svan kuleleri

Bölgede birçok köyde gördüğünüz kuleler coğrafyaya mistik ve masalsı bir hava katmış. Düşmanlarına karşı savunma ve değerli eşyaların korunması amacıyla yapılan kulelerin geçmişi 9. ve 12. yüzyıllara kadar uzanıyor.  Yükseklikleri 20-30 metreyi bulan kuleler 3-5 kattan oluşabiliyor. Tek bir kale yapmak yerine ailelerin her biri evlerinin bahçesine bir kule dikmeyi tercih etmiş. Bunda en önemli sebeplerden biri de kan davalarıymış. Kulenin zemini kış aylarında hayvanlarla beraber yaşadıkları bir yaşam alanı oluştururken üst katları ise savunma amaçlı kullanılıyormuş. Katların her birine ağaçtan merdivenlerle çıkılıyor. Çıktıkça yukarı çekilerek aşağı katla ilgisi kesilen kulenin en alt kattaki girişi taştan bir kapak ile örtülüyormuş.

Kulelerin büyük kısmı evlerin bahçelerinde durmaya devam ediyor. Bir kısmı kullanılmaz halde ama bir kısmı restore edilerek ziyarete açılmış. İçlerinde halen 12. yüzyıldan kalma eşyaları görebiliyorsunuz. Ben Vakhtang Goshteliani Sokak 9 numaradaki Ratianis Machubi’yi gezdim. Ev sahibinin gezdirdiği bina için 5 Lari ödemiştim. Ama bunun gibi birkaç tane daha var, istediğinizi seçebilirsiniz. 

Avrupa’nın en yüksek yerleşimi

Bölgedeki diğer köyler de en az Mestia kadar güzel. Avrupa’nın en yüksek yerleşimi olarak kabul edilen Ushguli baştan beri bahsettiğim masallardan çıkma dünyayı yaşayacağınız en özel yerlerden biri. 

Tek başına gezdiğim Mestia ve civarını o kadar sevdim ki 3 günlük tatilimi 5 güne çıkarmakta hiç tereddüt etmedim. Bölge daha çok doğa severlerin ilgisini çektiğinden özellikle yürüyüş yapanlar, dağcılar ve dağ bisikleti yapanların tercih ettiği bir bölge… Ama siz sadece dağ havası alıp Gürcülerin o güzel yemeklerinin tadına bakmak için de gidebilirsiniz. Kış sporları ile ilginiz yoksa gitmek için en güzel mevsim yaz ve sonbahar ayları. 

Ekimin ilk haftalarında gezdiğim Mestia sonbaharın en güzel renklerine bürünmüştü. Hava ise bir gece hariç hem gündüz hem gece çok güzeldi. Sonbahar renklerini seviyorsanız Eylül-Ekim aylarını şiddetle tavsiye ederim. Dağlık alan olduğu için yaz aylarında bile akşamları soğuk olabiliyormuş o yüzden yanınıza mutlaka yağmurdan ve soğuktan korunmak için bir şeyler almanızı öneririm.

Mestia gezilecek yerleri detaylıca incelemeye başlayabiliriz artık…

Eğer blogda ilk bu yazıya denk geldiyseniz Gürcistan ile ilgili detaylar için GÜRCİSTAN GEZİ REHBERİ’ne göz atmanızı öneririm. Ayrıca TİFLİS GEZİ REHBERİ de blogda yerini aldı.

MESTİA GEZİLECEK YERLER

Merkez

Şehir merkezindeki pek çok şey Seti Meydanı’nın etrafında toplanmış. Turizm Ofisi, Kraliçe Tamar Heykeli, dolmuşlar, taksiler, kafeler, restoranlar, marketler, belediye binası, hastane bu meydanın etrafında. Meydanın arka sokaklarına devam ederseniz köprüden geçerek teleferik, Svaneti Müzesi’ne ulaşılıyor. Meydandan yukarı devam ederseniz kulelerin de çoğunlukta olduğu bölgeyi, marketleri, fırınları, lokantaları, tur firmalarını görecekseniz. Ara sokaklara girerek kuleleri ziyaret edip şehrin üst taraflarına çıkarak dağların ve şehrin harika manzarasını izleyebilirsiniz.  

Svaneti Müzesi

Svan kültürüne dair birçok şeyi öğrenebileceğiniz bir müze. 3000 parçadan oluşan koleksiyonunda tarihi silahlar, mobilyalar, kıyafetler, din kitapları, ikonalar ve farklı eşyalar yer alıyor. Kesinlikle görülmeye değer.

Koruldi Gölleri ve Haç

2850 metredeki göller bölgesi muhteşem bir manzaraya sahip. Ushba Dağı’nın (4710) eteklerindeki düzlükte biri büyük birkaç küçük göl yer alıyor. Hava güzelse dağların etkileyici görüntüsünü izleyebilir dilerseniz zirveye doğru yürüyüş yapabilirsiniz. Göle düşen dağların gölgesi de etkileyici gözüküyor. Hava açıksa buradan Shkhara (5201), Tetnuldi (4974) ve Laila (4008) dağlarını da görebiliyorsunuz. 

Göllere çıkarken şehri yukarıdan izleyen kocaman bir haç göreceksiniz. Yanında da bir izleme terası yapılmış. Yemek ve dinlenme molası için harika bir yer. 

Mestia’dan 10 kilometre uzaklıktaki göllere dilerseniz merkezden başlayan patikayı takip ederek yürüyüş ile ya da araçla çıkabilirsiniz. Genellikle dolmuş gibi sefer yapan 4×4’lerle göllere kadar çıkılıp dönüş yürüyerek yapılıyor. Turizmin ofisinin önünden kalkan araçları dilerseniz tek başınıza kullanabilir dilerseniz de dolmasını bekleyerek ücreti paylaşabilirsiniz. Gidiş geliş toplam 150 Lari. Dönüşü araçla yapmak isterseniz sizi belirli bir süre bekliyor. Araçla çıkış da yaklaşık 1 saat 20 dakika sürüyor.

Yürüyerek gitmeyi tercih ederseniz 1600 metrelik bir yükseliş var ve gidiş geliş yol 7 saat sürüyor. Göllere pansiyonda tanıştığım arkadaşlarla araçla çıktık, dönüşte de yürümeyi tercih ettik ve haçın hemen altındaki patikayı kullandık. Kısa bir süre sonra inanılmaz dik bir iniş başlıyor ve 30-40 dakika süren bu yol boyunca iniş yapabilmenin tek yolu patikanın kenarındaki ağaçların dallarına tutunarak kaymaktı. Aslında haçtan bir sonraki patikayı seçseydik daha makul bir iniş yapabilirdik ama çıktığım grubun tercihine uyunca zor yolu seçmiş olduk. Ancak bir süre sonra yol normalleşiyor ve manzara da muhteşem bir hal alıyor. 

Chalaadi Buzulu

Dağların eteklerindeki buzul harika yürüyüş yoluyla görülmeye değer yerlerden biri. Genellikle Mestia’dan yine dolmuş benzeri araçlarla gidiliyor ama bu sefer araç sizi bekliyor. Mestiachala Nehri üzerine kurulu bir asma köprüden geçerek yürüyüşe başlıyorsunuz. Gidiş geliş 5 kilometrelik yol boyunca sadece 250 metre kadar yükselen ve zorlamayan hafif bir eğim var. Ben sonbaharda gittiğimden her taraf inanılmaz renklere bürünmüştü. Dönüşü araçla değil yürüyerek yapmak isterseniz Mestia’ya kadar 8 kilometre daha yürümeniz gerekiyor.  

Khergiani Dağcılık Müzesi

Ünlü dağcı Mikhail Khergiani anısına düzenlenen evde kişisel eşyalarının yanı sıra tırmanma ekipmanlarını, gezilerinden fotoğrafları, aldığı ödülleri görebiliyorsunuz. Aynı zamanda evin kule kısmına da çıkılabiliyor. Burası Khergiani’nin yaşadığı dönemde antrenmanlarını yaptığı yermiş aynı zamanda.

Hastavali Kayak Merkezi, Zuruldi Dağı

Mestia’nın merkezinden 8 kilometre uzaklıkta olan kayak merkezi 1868 metreden başlıyor ve en yüksek 3248 metreye ulaşıyor. Buradan hem şehrin hem de Ushba Dağı’nın harika manzarasını seyredebiliyorsunuz. Liftlere ulaşmak için şehrin içinden 20 dakikalık bir yürüyüş yapmanız ya da taksiye binmeniz gerekiyor. İki kademeli liftlerle iki farklı yüksekliğe çıkabiliyorsunuz. Kayak haricinde yaz aylarında yukarıda yürüyüş yapabilir veya kafelerde kahve bira içebilirsiniz. 

Kayak yapmak isteyenler için pistlerin biraz kısa olduğu ve liftlerin yavaş çalıştığını söylüyorlar. Ancak orman içerisindeki pist özellikle yeni öğrenenler için idealmiş.

4858 metrelik Tetnuldi Dağı üzerindeki Tetnuldi Kayak Merkezi de görülecek yerler arasında…

Başka neler yapılır?

Ushguli

Mestia’ya kadar gelmişseniz Ushguli’yi mutlaka ama mutlaka görmelisiniz. Shkhara Dağı’nın eteklerindeki Ushguli, 2100 metre yüksekliğiyle Avrupa’nın en yüksek yerleşim yeri olarak kabul ediliyor. Zhibiani, Chvibiani, Chazhashi ve Murqmeli isimli dört köyden oluşan bölge aynı zamanda UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alıyor. 30’dan fazla kulesiyle tam bir açık hava müzesi… Koruma altında olduğundan yaşam burada aynı doğallığıyla devam ediyor. 

Bölgede 12. yüzyıldan kalma Lamaria Kilisesi ve Manastırı’nı, Shkhara Buzulu’nu ve Ushguli yolu üzerindeki Aşk Kulesi’ni de görebilirsiniz. Buzula yürüyerek veya araçla çıkılabiliyor. 8 kilometrelik yol yaklaşık 900 metre yükseliyor ve 4 – 6 saatte yürünebiliyor. 

Ushguli – Mestia arasındaki yol dünyanın en güzel yürüyüş yollarından biri. Anayolların haricinde tamamen doğal patikaları kullanan 57 kilometrelik yol performansınıza göre 2 ya da 4 günde yürünebiliyor. Mestia’dan başlayan yol üzerindeki Zhabeshi, Adishi, Lalkhori (Lakhiri) köylerinden geçerek Ushguli’ye ulaşıyorsunuz.

Ushguli’ye nasıl gidilir?

Mestia’dan Ushguli’ye gitmek için toplu taşıma yok maalesef. Dolmuş-tur gibi sefer yapan araçlar var. Sabah 9 – 10 gibi başlayan tur, yol boyunca bir iki yerde kısa fotoğraf molaları veriyor. 2 – 2,5 saatlik bir yolculuğun neredeyse yarısı toprak yolda geçiyor. Toprak yol kısmı bizim yayla yollarından daha iyi olduğundan kendi aracınız varsa onunla gidebilirsiniz. Dağ yolu olduğundan biraz dikkatli olmak gerekiyor tabi… Yol boyunca muhteşem manzaralar eşlik ediyor size. 

Ushguli’de kalmak isterseniz pansiyon (guesthouse) benzeri yerler bulunuyor. Yemek için de birkaç lokanta var. Gidiş yaptığınız turla anlaşırsanız döneceğiniz gün sizin için araçta yer ayırıyorlar. 

Daha başka

Mestia ve civarında yürüyüş yapabileceğiniz birçok rota var. Mazeri Köyü’ne ve oradan Guli Geçiti’ne (Guli Pass) yürüyebilirsiniz. Burası Rus sınır bölgesinin de olduğu yer. 23 kilometrelik yol 8-10 saat arası sürüyor. 

Ayrıca yakınlardaki Mele, Lendekhi, Soli köyleri de görülebilir. 

Mestia’da nerede yenir?

Gürcü mutfağı bize çok uzak olmayan bir mutfak. Güzel hamur işleri, et ve sebze yemekleri ile leziz seçenekler bulabiliyorsunuz. Diller destan “kudbari”yi denemek için en güzel yer burası. Domuz veya inek etinden yapılan çeşitleri var. Pideye benzeyen ekmekleri ise muhteşem. Özellikle sıcak yakalamaya çalışın. Ayrıca “tashmijabi” dedikleri bir çeşit peynirlli patates püresi de buraya has yemeklerden. 

Mestia’da yerel mutfağı deneyebileceğiniz restoran ve barları Seti Meydanı’nın çevresinde bulabilirsiniz. Yemek için merkezdeki Laila Cafe’yi, kahve için de şehrin tek (yeni dalga) kahvecisi Ertikava’yi deneyebilirsiniz.

Yerel mutfağı deneyebileceğiniz mekanların başında pansiyonlar (guesthouse) geliyor. Genelde ev sahibi kadınların ellerinden çıkma yemeklerin restoranlarda yiyeceklerinizden daha leziz olacağından eminim. Birçok pansiyon akşam yemeği hazırlıyor. En azından bir gecenizi bu şekilde değerlendirin. 

Şehir içinde alışveriş için bakkal tarzı yerlerin yanı sıra Carrefour’ın küçük bir marketi de var. Ayrıca birkaç manav, fırın ve ev yapımı şarap bulabileceğiniz dükkanlar da bulunuyor. Ben bazı öğünlerimi buralardan aldığım taze sebze meyvelerle yaptım pansiyonda. 

Gürcü yemekleriyle ilgili daha çok detay isterseniz GÜRCİSTAN REHBERİ’ne göz atabilirsiniz. 

Mestia’da nerede kalınır?

Turizmin önemini fark eden birçok aile evlerini pansiyona (guesthouse) çevirmiş. Mütevazı olanından gösterişlisine birçok seçenek var. Birkaç tane de olsa otel bulabiliyorsunuz. Çadır kurmak ya da karavan için pansiyonlar bahçelerini cüzi bir ücret karşılığında kullanmaya izin veriyor.    

Guesthouse Katia

Benim de kaldığım Guesthouse Katia merkeze sadece 10 dakika uzaklıktaydı. Şehir merkezini ve dağları gören güzel bir konumu var. Meyve ağaçlarıyla kaplı bahçe içerisindeki iki katlı evin üst katında farklı oda seçenekleri var. Dilerseniz paylaşımlı bir oda dilerseniz özel oda tercih edebilirsiniz. Üst kattaki ortak kullanılan balkonda masa sandalye, küçük bir evye, buzdolabı ve mutfak malzemeleri bulunuyor. 

Ev sahibi Katia sorularınızı cevaplayacak kadar İngilizce biliyor. Oldukça yardımcı ve misafirperverler. Evde pişirdikleri keklerden, kurabiyelerden ve ev yapımı şaraplardan bolca ikram ediyorlar. Kendi banyosu olan çift kişilik oda (kahvaltı hariç) 43 Lari’den başlıyor. 

Irma Khergiani’s Guesthouse

Bahçe içinde dağ manzaralı pansiyon, Irma ve Aleko isimli ev sahipleri tarafından işletiliyor. Irma Turizm Ofisi’nde çalıştığından iyi derece İngilizce biliyor ve bölgeyi de çok iyi tanıyor. Odalar sade döşenmiş ama kullanışlı. Balkonu ve ortak kullanım alanı var. Kahvaltının yanı sıra dilerseniz akşam yemekleri de yapıyorlar. Her ikisi de oldukça lezzetli. Yerleri merkezden sadece 10 dakika uzaklıkta ve oldukça sakin bir bölgede… Çift kişilik odalar kahvaltı dahil 70 Lari’den başlıyor. 

Hostel Seti

Seti Meydanı’ndaki Turizm Ofisi’nin hemen arkasında yer alan hostelin odaları oldukça geniş ve ısıtma bulunuyor. Ortak odalarda yatak fiyatları 10 Lari’den başlıyor. 

Svanseti Hotel

Küçük ve şirin otel merkezi bir konumda. Neredeyse meydanın hemen yanı başında… Odalar modern döşenmiş ve her birinin balkonu var. Otel çalışanları çok yardımcı ve ilgililer. Sabahları kahvaltı servisleri bulunuyor. Çift kişilik oda fiyatı kahvaltı dahil 120 Lari civarında.

Bapsha Guesthouse

Merkeze 5 dakika yürüyüş mesafesindeki pansiyon 2018 yılından beri hizmet veriyor. Odalar temiz ve minimalist döşenmiş. Ev sahipleri olan çift Gürcüce ve Almanca biliyorlar. Yine yöre halkı gibi oldukça misafirperverler. Gerekiyorsa havaalanından karşılama da yapıyorlar. İki kişilik odalar kahvaltı dahil 99 Lari’den başlıyor. 

Mestia’ya nasıl gidilir?

Ben Batum’dan Mestia’ya Zugdidi üzerinden marşutki (ya da marşutka) denen minibüslerle gittim. Ekim ayından önce Batum – Mestia arası direk sefer varmış ama 1 Ekim olduğu için seferler bitmişti. O yüzden Zugdidi’de aktarma yaptım. Yol yaklaşık 4 saat sürüyor ve ücreti 20 Lari… Minibüsler sizi Mestia dolmuşlarına kadar bırakıyor. Zugdidi – Mestia arası ise iki saat sürüyor ve onun da ücreti 20 Lari. Araçlar bizdeki gibi doldukça kalkıyorlar. Biz geç saatte vardığımızdan 3 kişi 25 Lari verip dolmasını beklemeden kalkmıştık. 

Tiflis’ten ya da Kutaisi’den geliyorsanız mevsimine göre direk ya da aktarmalı minibüs seferleri bulabilirsiniz. Ben dönüşte Mestia – Tiflis arasını aktarmasız olarak yaptım. Mestia’dan kalkan araç sizi Didube Otobüs Terminali’ne bırakıyor. Çok indi bindi yaptığından ve birkaç kez mola verdiğinden yol yaklaşık 8-10 saat sürüyor. Ücreti 35 Lari… 

Zugdidi’ye ayrıca Tiflis ya da Kutaisi’den Gürcistan Demiryolları‘nın tren seferleri ile aktarma yaparak gelebilir buradan sonra da minibüslerle devam edebilirsiniz. 

Araçla gitmek isterseniz yine Zugdidi otoyolunu takip etmeniz gerekiyor. Zugdidi – Mestia arası asfalt yol olmasına rağmen bir dağ yolu olduğu aklınızda olsun. Özellikle kış mevsiminde gidiyorsanız yol şartları hakkında iyice bilgi almadan yola çıkmayın. Zugdidi – Mestia arası 2 saat, Tiflis’ten Mestia araçla 6,5 saat sürüyor. 

Mestia’da küçük bir havalimanı var. Bunca aktarmadan ve yoldan kurtulmak isterseniz Tiflis veya Kutaisi’den haftanın belirli günleri yapılan uçak seferleriyle Mestia’ya gidebilirsiniz. Mevsimine göre tek yön 90 Lari ve yol bir saat sürüyor. Detaylı bilgi için Vanilla Sky Havayolları’nın web sayfasını kontrol edebilirsiniz. 

Şehir içi ve havalimanı ulaşım

Mestia çok küçük bir şehir. Şehir içinde çoğu gezilecek yerler çok yakın ama teleferik ya da yukarı mahallelere yürümek istemezseniz otobüs veya dolmuş servisi yok. Ancak taksileri kullanabilirsiniz. Taksiler biraz açıkgözlük yapıp fazla ücret isteyebiliyorlar o yüzden mutlaka pazarlık yapın. 

Havalimanından şehre ulaşım

Queen Tamar Havaalanı şehir merkezine 2 kilometre uzaklıkta. Çok küçük bir terminal.  Bildiğim kadarıyla merkeze giden bir otobüs seferi (shuttle) yok ancak taksi tutabilir ya da yürüyebilirsiniz.

Gürcistan gezilecek yerlerle ilgili bilgileri şimdilik bu kadar…  GÜRCİSTAN GEZİ REHBERİ ve TİFLİS GEZİ REHBERİ‘ne de göz atmanızı öneririm. 

Daha fazla fotoğraf ve güncel gezileri kaçırmamak için instagram sayfamı takip etmeyi unutmayın: Figen Kokol