Everest Dağı -Dünyanın en yüksek dağı artık daha yüksek

Dağlar, ihtişamı ve güzelliğiyle bana göre doğanın en güzel eseri… Sanırım Everest de bu güzelliğin zirvesi. Hem de 8.848,86 metre yüksekliğiyle gerçek bir zirve. Nihayet Everest’in yüksekliğiyle ilgili yıllardır süren tartışmalar da son buldu. Ancak bu tartışmalar ona hayran olanları hiç mi hiç etkilemedi. Her yıl binlerce kişi onu yakından görmek için yanıp tutuşmaya devam ediyor. Ben de bu yazıda bir parçasını görme şansı bulduğum Everest Dağı ile ilgili kafanızdaki sorulara cevap vermeye çalışacağım.

Bu tehlikeli güzel, 19. yüzyıla kadar sadece bölge halkının “tanrıların evi” olarak bildiği bir dağdı. Nepallilerin Sagarmatha “Goddess of the sky – Göklerin tanrıçası”, Tibetlilerinse Chomolungma “Mother Goddess of Universe – Dünyanın ana tanrıçası” dediği kutsal bir mekandı.

İhtişamı ve ulaşılmazlığıyla son birkaç yüzyıldır dünyanın birçok köşesinden doğa severin merakını cezbeden Everest aslında sadece 60 milyon yaşında genç bir dağ sayılıyor. Everest’in de içerisinde bulunduğu dağ silsilesi Himalayalar dünyanın 8000’lik 14 zirvesinin 10’una sahip. Açıkçası bu da onu, bitmeyen bir çekim noktası yapmaya yetiyor.

Everest Dağı nerede?

Etkileyici Himalaya Dağları’nın en yüksek zirvesi olan Everest, Nepal ile Tibet (yani Çin arasında) yükseliyor. Dağ aynı zamanda dünyanın en yüksek sınırını oluşturuyor. Kuzey tarafı Tibet’e bakarken, Güneydoğu tarafı Nepal sınırına bakıyor. Her iki taraftan zirveye çıkış yapılabiliyorsunuz.

Himalayalar, yaklaşık 40 ila 50 milyon yıl önce Hindistan-Avrasya plakalarının çarpışmasının ardından oluşmaya başlamış. Daha sonraki yıllarda kayaların birbirini itmesiyle oluşan yükselti de Everest’i bugünkü halini getirmiş.

Everest Dağı’nın dünyanın en yüksek dağı olduğunu hesaplayan ilk kişi Hintli Matematikçi Radhanath Sikdar’dı. 1865 yılında Büyük Trigonometrik Araştırması sırasında yaptığı çalışma o zamanın teknolojisine göre oldukça yaklaşık bir sonuç vermiş; 8.839,2 metre olarak hesaplanan dağ kayıtlara Peak 15 (Zirve 15) olarak geçmiş. Daha sonra dağın ismi, Hindistan’da bu araştırmaların yöneticisi olan George Everest’in ismiyle anılmaya başlanmış.

Everest Dağı’na ilk kim çıktı?

Everest, dünyanın en yüksek dağı olarak belirlendikten sonra yerli ve yabancı dağcıların, kaşiflerin ilgisini çeker. İlk tırmanışlar Nepal tarafından yapılır. Birkaçı neredeyse zirveye yaklaşmışken maalesef ya dönmek zorunda kalır ya da bu meraklarının bedelini canlarıyla öder.

George Mallory bu isimlerin en bilinenlerden. Farklı seferlerde birkaç kez zirve girişimi yapsa da başarısızlıkla sonuçlanır. En son denemesi ise 8 Haziran 1924 yılında Andrew Irvine ile yapar ve bu çıkıştan maalesef geri dönemezler. Yeterli ekipmana sahip olmayan ekip 7025 metreye kadar ulaşabilmiş. Everest’in karları altında kaybolan Mallory’nin bedeni 1999 yılında bulunurken Irvine’in bedenine maalesef ulaşılamaz.

Kayıtlara geçen önemli denemelerden biri de İsviçreli dağcı grup tarafından 1952 yılında yapıldı. Edouard Wyss-Dunant liderliğindeki bu girişimde 8595’e metreye kadar çıkılır. Hatta bu geziye Tenzing Norgay da katılır.

Asıl başarılı girişimse 1953 yılında İngiliz-Yeni Zelandalı Edmund Hillary liderliğinde yapılır. Tırmanışa tecrübelerinden dolayı Tenzing de dahil edilir. O yıl, 26 Mayıs’ta yapılan ilk başarısız girişimin ardından 29 Mayıs tarihinde Hillary ve Tenzing zirveye adım atarak isimlerini tarih sayfalarına yazdırmayı başarırlar.

1987 yılına kadar zirveye çıkan kişi sayısı çok azken şu an yılda 350-400 hatta bazı yıllar 800 kişi tırmanış girişiminde bulunuyor. (Belki bu kalabalık ana ait fotoğrafa sosyal medyada denk gelmişinizdir.) Bunlardan bir kısmı farklı sebeplerden dolayı maalesef ölümle sonuçlanıyor.

Tibet tarafında olan Kuzey rotasına çıkışsa 1960 yılında Çinli dağcılar tarafından yapılmış.

Peki bu yükseklik tartışması nedir?

Çok yakın zamana kadar Çin ile Nepal yükseklik konusunda bir türlü anlaşamıyorlardı. Birçok otorite 1954 yılında Hintliler tarafından yapılan ölçümü baz alıyordu. Ancak 2005’te Çinliler kendi yaptıkları ölçüme göre dağın yüksekliğini 8.844,43 metre olarak belirlemiş ve tepe nokta olarak dağın kar altında kalan kayanın bitimini esas almışlardı.

Nepal tarafı ise bunun kayanın üzerindeki karla birlikte hesaplıyordu. O yüzden kendi araştırmasını kendi yapmak ister, bir ekip oluştur ancak araya 2015 mayıs ayındaki Nepal’i etkileyen büyük deprem girer. Çinlilerle ortak çalışma kararı alınınca 2019 ilkbaharında önce Nepalli grup araştırmalarını sonuçlandırır, Çinli grupsa 2019 ekiminde zirve çıkışını yaparak ölçümlerini gerçekleştirir.

Birçok bilim adamı, depremin dağın yüksekliğinde değişiklik yaratmış olabileceğini bazıları ise tektonik hareketler sonucu sürekli bir hareket olduğunu ileri sürüyordu. Yapılan çalışmalar sonucunda ortak bir noktada buluşarak dağın yüksekliği 8.848,46 metre olarak açıklandı. Bu daha önce hesaplanandan 46 santim daha fazlaydı.

Bilim adamları tektonik levhalar nedeniyle Everest Dağı’nın her yıl 4 mm kadar yükseldiğini savunuyor.

Everest’e çıkış hangi taraftan yapılıyor?

Nepal ve Tibet tarafındaki iki rota da çıkış için kullanılıyor. En çok tercih edilen rota Nepal tarafındaki Güneydoğu rotası, diğer rota ise Tibet (Çin) tarafındaki Kuzey rotası…

Her iki tarafın da kendince zorlukları var. Özellikle 7000 metreden sonra şartlar çok zorlaşıyor. Yükseklik bu kadar fazla olunca her an değişen hava şartları rüzgâr, kar, fırtına, çığ gibi olaylara sebep olabiliyor. Azalan oksijen seviyesi de çıkışlardaki en büyük zorluklardan bir diğeri. O yüzden çıkışların %95’inde oksijen tüpü desteği alınıyor.

Bugüne kadar çıkış denemelerinde birçok ölüm yaşanmış. Bunların bir kısmı o yıllarda yaşanan doğal felaketler sebebiyle bazıları çıkışlarda yaşanan bireysel yetersizlikler nedeniyle olmuş. Bunlardan en önemlisi 2015’te yaşanan deprem sırasında ana kampta oluşan çığ… Bu sırada kapta bulunan 19 kişi hayatını kaybetmiş.

Everest’e ne zaman çıkılabilir?

Çıkış için genellikle ilkbahar ve sonbahar dönemleri tercih ediliyor. Mayıs ve eylül ayları zirve için en uygun zamanlar.

Everest’e nasıl çıkış yapılıyor?

Everest’e çıkış için fiziksel bir yeterlilik zorunluluğu yok ancak böyle bir çıkış mutlaka fiziksel bir hazırlık istiyor. 1990’lara kadar çıkış yapanların çoğu dağcılıktan gelen insanlardı ve teknik yeterliliğe sahiplerdi. 1990’larda popülerleşen tırmanışlar biraz daha ticari bir hal aldı ve hiçbir deneyimi olmayan insanlar çıkış yapmaya başladı. Bu da bazı yıllarda maalesef ölümlerle sonuçlanıyor.

Everest’e tek başınıza çıkış yapabilirsiniz ancak bu tür tırmanışlar genellikle ekiplerle yapılıyor. Ve süreç yaklaşık 2 ay kadar sürüyor. Eğer ilk bahar çıkışı yapacaksanız Mayıs’ın 15’i gibi çıkışa hazır olmanız lazım. Ekipler mart sonuna kadar Katmandu’ya varıyor. Oradan önce dünyanın en heyecan verici havaalanına Lukla’ya gidiliyor, buradan da yaklaşık 9-10 günlük bir yürüyüşle Everest Ana Kampa ulaşılıyor.

Ana kampta genellikle ilk birkaç hafta yüksek irtifaya alışmayla geçiyor. Kampta tuvaletten yemek-içecek servisine, hastaneden hava tahmin merkezine kadar her türlü hizmet sizin için temin ediliyor. Daha sonra yukarı çıkışlar yapacağınız antrenman süreci başlıyor. Bu dönemde sherpalar rotaları kontrol ediyor, üst kamplardaki gerekli hazırlıkları yapmaya başlıyor.

Son haftaya geldiğinizde artık son 4-5 günlük üst kamplara geçiş dönemine hazırsınız demektir. Hava uygun olduğu zaman gece sabaha karşı çıkış başlıyor ve eğer her şey yolunda giderse öğleye doğru zirvede oluyorsunuz. Hızlıca geçen zirve ziyaretinden sonra dönüş yoluna geçiliyor. Ana kamptan ayrıldıktan sonra dönüş çok daha hızlı oluyor. 3-4 günde Lukla’ya ulaşıyorsunuz.

Eğer imkânınız varsa ana kamp alanına helikopterle gelme imkanınız var. Yoksa Lukla’dan tek ulaşım yolu, yaklarla ve yöre halkıyla paylaştığınız küçük bir patika. Bu yol boyunca birçok köy bulunuyor. Ana kampa ve yukarı köylere erzaklar taşıyıcılar ya da yaklarla yapılıyor. Gidiş geliş sırasında köylerde Tea House denilen pansiyon hizmeti veren birçok mekan var. Buralarda konaklama ve yemek ihtiyacınızı karşılayabiliyor, isterseniz bahçelerine çadırınızı da kurabiliyorsunuz.

Kuzey kısmında süreç aşağı yukarı aynı ancak o tarafın en güzel yanı ana kampa kadar araç ile gitme şansınız var. Ancak kuzey rotasını daha zor olduğu söylenir.

Everest Base Camp – Ana Kamp Yürüyüşü nedir?

Everest’i görmek için tek yol zirveye tırmanmak mıdır, diye sorarsanız cevabım kesinlikle hayır olacak. Eğer kondisyon ve bütçe olarak buna uygun değilseniz ve Everest’i görmek istiyorsanız Everest Base Camp – Ana Kamp Yürüyüşü’ne katılabilirsiniz. Bu sayede Everest’i belli bir seviyeye kadar görebilmenin yanı sıra inanılmaz bir deneyim yaşayarak ana kamp alanına kadar gidebiliyorsunuz.

Bir tura katılarak grupla çıkabileceğiniz gibi eğer kondisyonunuza güveniyorsanız kendi yükünüzü taşıyarak tek başınıza çıkmanız mümkün.

Bu yürüyüş için, önce 2.860 metredeki Lukla’ya geliyorsunuz buradan da 9-10 günlük bir yürüyüşle ana kampa ulaşıyorsunuz. Yol üzerindeki pansiyonlardan konaklama ve yiyecek-içecek ihtiyacınızı karşılayabiliyorsunuz.

Yol boyunca inanılmaz manzaralar var. Bölge halkının yaşamına şahit olup muhteşem yollardan geçiyorsunuz. Tabii ki, tırmanışlar, inişlerle dolu yol boyunca farklı hava şartları sizi bekliyor. Bu sebeple iyi bir donanımla gitmek gerekiyor.

Everest Ana Kamp Yürüyüşü zor mu?

Yolculuğun tamamı 13-14 günlük bir süreçte tamamlanıyor. Gidiş dönüş 135 kilometre. Az gibi gözükse de inişler ve çıkışlarla dolu olduğundan günde en fazla 12-15 kilometre yürüyebiliyorsunuz. Yolculuk, yüksekliğe uyum sağlama çıkışlarıyla beraber 9-10 gün kadar sürüyor, dönüş ise 3-4 gün civarı. Bazı noktalarda 2 gece kalarak, bir sonraki günü yukarı çıkış ve inişle geçirerek yüksekliğe uyum yürüyüşleri yapmanız gerekiyor.

Yürüyüş zorluk derecesi genel olarak orta zorlukta veriliyor. Hiç deneyim gerektirmediği söyleniyor ama yürüyüşe alışık olmak ve daha öncesinde 3-4 binlik çıkışlarla bu döneme hazırlık yapmak bana göre oldukça önemli.

Rota şu şekilde:

Lukla – Phakding – Namche Bazaar – Tengboche – Dingboche – Lobuche – Gorakshep – Pheriche – Phakding – Lukla

Yerel bir tur için ödeyeceğiniz bedel yaklaşık 1.500 dolardan başlıyor. Konfor isteğiniz göre bu ücret çok yukarılara çıkabiliyor.

Türkiye’den katılacağınız turlar için yaklaşık 3.500-4.000 doları gözden çıkarmanız lazım. Bu fiyatlara genelde uçak, vize, seyahat sigortası bedelleri dahil olmuyor.

Ben bu turu tırmanışçı 3 arkadaşımla 2007 yılında yaptım. Rehber arkadaşımız sayesinde bir tura yazılmak yerine sadece iki taşıyıcı ile anlaşarak kendi rotamızı kendimiz yaptık. Bizim turumuz da 11 gün sürmüş 9 günde çıktığımız yolu 2,5 günde inmeyi başarmıştık.

Bu yürüyüş açıkçası yaşadığım en dayanılmaz ve zorlayan şeylerden biri oldu. Daha öncesinde hazırlık yapma şansım olmadığından yükseklik hastalığının her zorluğunu yaşamış ve fiziki olarak çok zorlanmıştım. Her gün daha da zorlaşan çıkış rotasında artık attığım her adımda geri dönmeyi düşünür olmuştum.

Uzaktan Everest’i görmek, etrafınızda 8000’liklerin karlı zirvelerini izleyebilmek gerçekten paha biçilmezdi ve her adımına değmişti. Ancak kendimle girdiğim bu mücadeleyi başardığım için de inanılmaz mutlu olmuştum.

Everest’e çıkmanın bedeli nedir?

Öncelikle tek başına çıkmak isterseniz bile Nepal hükümetine bir ücret ödemeniz gerekiyor. 11.000 dolar kadar bir ücreti var ama sonbahar döneminde gidecekseniz bu ücret biraz daha azalıyor. Bu tırmanışı bir ekip ya da firma ile yapacaksanız tüm turun maaliyeti istediğiniz lüks seviyesine bağlı olarak 35.000 ila 100.000 dolar arası değişiyor. Bunlara ekipman, sherpalara verilen bahşişler dahil değil.

Yukarıda hava -20’lere kadar düşeceği için sağlam kıyafet ve malzemeler almanız gerekiyor. Bunlar için de en az 8.000-10.000 doları gözden çıkarmanız gerekiyor.

Kamp alanlarının yükseklikleri neler?

Nepal – Güneydoğu Rotası

Ana Kamp (Base Camp) – 5.380 metre

Kamp 1 – 6.065 metre

Kamp 2 – 6.500 metre

Kamp 3 – 7.470 metre

Kamp 4 – 7.920 metre

Tibet – Kuzey Rotası

Ana Kamp (Base Camp) – 5.180 metre

Kamp 2 – 6.100 metre

Kamp 3 – 6.500 metre

Kamp 4 – 7.100 metre

Kamp 5 – 7.775 metre

Kamp 6 – 8.230 metre

Sherpalar

Sherpalar yüzyıllar öncesinde Tibet’ten Nepal’e göç etmiş bir topluluk. Yükseklerde yaşadıkları için bu bölgede herkesten daha aktif olabiliyorlar.

Tırmanış sırasında önden iplerin döşenmesi, rotanın hazırlanması, çadırların kurulması, oksijen tüplerinin yerleştirilmesi gibi işleri genellikle sherpalar yapıyor. Hatta ekstra ücret ödeyerek bir sherpa ile birlikte çıkış yapabiliyorsunuz.

Önceki yıllarda zor şartlarda çalışırlarken şimdilerde şartları biraz daha düzelmiş durumda. İyi malzeme kullanıyorlar, eğitim alma şansları oluyor. Nepal çok fakir bir ülke olduğundan 3-4 aylık bir sürede 2.500 – 4.500 dolar gibi bir gelir elde ediyorlar. O yüzden tehlikeli olsa da sherpalar arasında bu iş oldukça rağbette.

Everest ile ilgili film önerileri

Into thin Air (1997)

Everest (1998)

Touching the Woid (2003)

Beyond the Edge (2013)

Meru (2015)

Sherpa (2015)

The Climbers (2019)

Bonus

14 Peaks: Nothing is imposibble

Everest ile ilgili kitap önerileri

Into Thin Air – Jon Krakauer

Touchin my father’s soul – Jamling Tenzing Norgay

The Climb – Anatoli Boukreev

Left for Dead – Jon Krakauer

Everest Dağı ile ilgili ilginç bilgiler

İnsanlar zirve çıkışları sırasında kilolarının %20’si kadarını kaybediyor
Zirveye tırmanan ilk kadın Japon Junka Tabei (1971)
Zirveye ilk solo tırmanış yapan kişi efsanevi dağcı Reinhold Messner (1980)
Messner aynı zamanda Everest’e oksijensiz çıkan ilk kişi (1978)
Zirveye çıkan en genç kişi 13 yaşındaki Jordan Romero
Zirveye çıkan en yaşlı kişi ise 80 yaşındaki Japon Yuichiro Miura
Zirveye en çok çıkan kişi ise 26 ile rekoru elinde tutan Kami Rita Sherpa (2022)
Zirvedeki sıcaklık değeri ocak ayında -60 derece, temmuz ayında ise -7 derece
Türkiye’den Everest’e çıkan ilk kişi ise Nasuh Mahruki
Her ne kadar Everest dünyanın en yüksek dağı olarak bilinse de dünyanın en yüksek dağı aslında Hawai’deki Mauna Kea Dağı. Okyanus tabanından direk olarak yükselen dağın yüksekliği 10.100 metre. Bu yüksekliğin sadece 4207 metresi suyun üzerinde. 1 milyon yaşında olan dağ eski bir volkan ve en son 4600 yıl önce aktifmiş.

Yürüyüş yapmayı seviyorsanız şu yazılarım da ilginizi çekebilir:

DÜNYANIN EN GÜZEL YÜRÜYÜŞ YOLLARI

DOĞADA YÜRÜYÜŞ İÇİN GEREKLİ MALZEMELER

Seyahat etmeyi seviyorsanız güncel gezilerim ve fotoğraflarım için instagram sayfamı takip etmeyi unutmayın: Figen Kokol