İNGİLİZ BAHÇELERİ – ÖZGÜR VE İSYANKAR

Güllerle bütünleşmiş bir ahşap kapıdan girdiğiniz bahçede, lavanta, ortanca ve hatmi çiçeklerinin renkleri ve kokularıyla iç içe geçtiği bir manzara karşılar sizi. Çiçeklerin arasından kıvrılan patikadan ilerlediğinizde bir ağacın altına gizlenmiş küçük bir bank görürsünüz. Biraz illerde mor salkımların sardığı bir çardak. Azıcık daha ilerlerseniz belki de biraz nane, biraz kıvırcık belki de bir elma ağacı göreceksiniz. İşte, İngiliz bahçesi deyince hayal ettiğim manzara bu. İsterseniz siz buna bir de Earl Grey çayının keskin kokusunu ekleyin. 

Bir İngiliz bahçesine girdiğiniz zaman birbirinin içine girmiş bitkiler ağaçlar görürsünüz. İsyankâr tanımım da zaten buradan geliyor. Tam da bu kaostur asıl olan. Kaos gibi gözükse de İngiliz bahçeleri çok organize edilmiş, üzerinde çok düşünülmüş bahçelerdir. Bahçe sevgimi BENİM YEŞİL HİKAYEM yazımda anlatmıştım. Bahçe sever olarak bu yazıda ise size, en sevdiğim tarz olan İngiliz bahçelerinden bahsedip İngiliz bahçelerinin özelliklerini anlatmaya çalışacağım. 

Romantizm akımının etkileri 

Klasik İngiliz bahçelerinin aslında kökeni çok eskiye dayanıyor. Taaa, Romalıların Britanya’yı keşfettiği zamanlara kadar uzanıyor. O zamanlarda bu bahçeler simetrik çizgilerden oluşurmuş. Ancak bugünkü anlayışla düzenlemeler Romantizm akımının sürdüğü 18. yüzyıla dayanıyor. 

Oysaki, o yıllara kadar Fransız usulü bahçeler ön plandadır. Simetrilerin, şekillenmiş ve klasik mimari tarzın hüküm sürdüğü yıllardır. Avrupa’da hangi soylunun villasının bahçesine baksanız cetvelle çizilmiş, özenle tasarlanmış “ölçülü” bahçeleri yani “formal” bahçeler görüyordunuz.  

İngiliz bahçesi ise doğanın bir yansımasını temsil eder. Bu bahçelerin temelinde özgürlük yatar yani biraz ölçüsüz, onların tabiriyle “informal”dir. Bu tarz bahçeleri, simetri ve mimari tarzın yokluğundan ayırt edebilirsiniz. 

Öncüsü William Kent

18. yüzyılda öncülüğünü Willam Kent’in başlattığı bu akımla hem İngiltere’de hem Avrupa’da bahçeler değişmeye başlar. Mimar, ressam ve mobilya tasarımcı olan Kent, aslında Claude Lorrain ve Nicolas Poussin’in tablolarından etkilenir. İlk yarattığı bahçelerden biri Chiswick House olsa da bu tarzın en belirgin özelliklerini Oxfordshire’daki Rousham House’un bahçesinde uygular. Burada, dolambaçlı patikalar, küçük su yolları, heykellerle dekore edilmiş bir bahçe yaratır. 

Onun mirasını ise Lancelot “Capability Brown” alır ve daha da ileriye götürür. Ona tasarımcının rolünü sorduklarında “bir şair ya da bir bestecinin” rolüyle karşılaştırma yapar. Bu yorum onun büyüleyici ya da tablo gibi diyebileceğimiz bahçelerinin esin kaynağını gösterir aynı zamanda.

Peki, İngilizce bahçesinin özellikleri nelerdir, bir bahçeye İngilizce bahçesi demek için neler gerekli? Biraz da bunlara bakalım isterseniz.

İNGİLİZ BAHÇELERİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

Öncelikle bahçenizin büyüklüğü ne olursa olsun bunları bahçelerinize uygulayabilirsiniz. Klasik kır evlerindeki gibi dönümlerce arazinizin olmasına gerek yok. Şehir içi bahçelere uygulamak çok mümkün. 

Muhteşem ve etkileyici İngiliz bahçeleri için örneklere de göz atmayı unutmayın.

Kıvrılan patikalar / Eğimler

Bu İngiliz bahçelerinin temel özelliklerdendir. Bazen çakıllarla, bazen büyük taşlarla, bazen de ahşaptan kıvrılan patikalar yaratırlar. Böylece köşede sizi ne karşılayacak bilemezsiniz. Çiçek tarhları ya da güzel bir çeşme bu kıvrımlı patikanın sonunda sizi bekliyor olabilir.

Eğer arazi müsaitse eğimleri kullanabilir ya da bazen kendiniz de eğimlerle bahçenize hareket katabilirsiniz.

Su kanalı ya da havuz

Su elementi İngiliz bahçelerinin olmazsa olmazı. Genelde doğal görünümlü su kanalları inşa ederler ama daha küçük ölçekteki bahçelere küçük bir havuz da eklenebilir. Su bitkileri, nilüferlerle beslenen havuza zevkinize göre Japon Koi balıklarından da koyabilirsiniz. Fıskiyeli bir havuz ya da kuşların banyo yapacağı minik bir çeşme de bu işe yarayacaktır. 

Çiçek tarhları / yatakları

İngiliz bahçelerine baktığınızda edindiğiniz ilk izlenim gürlük ya da bolluktur. Bir çiçekten bir tane dikmek yerine çiçek yatakları oluşturulur. Onlar da özgürce büyür… Ancak bunlar birbirlerinin görünümlerini engellemeyecek şekilde olmalı, boyları ve renkleri uyumlu olmalı. 

Bu tarhları oluştururken mevsimsel gelişimi de göz önünde bulundurmakta fayda var. Yani sadece bahar aylarında açan çiçekler dikerseniz diğer mevsimlerde bahçenizin çiçeksiz kalmasına neden olursunuz. Bunun için KIŞIN AÇAN ÇİÇEKLER – HER MEVSİM RENKLİ BAHÇELER isimli bir yazım da var. Çiçek seçerken size fikir verebilir.  

Saran çiçekler / Sarmaşıklar

Benim gibi saran çiçekleri seviyorsanız bunun için muhteşem seçenekler var. Mor salkım, hanımeli, yasemin, begonvil gibi çiçekler bahçeye eklenebilir.

Ahşap elementler

Saran çiçekler için çardak ya da pergola, bahçeleri kolayca dönüştürecek özelliklerden bazıları. Bu tür çiçekler yıllar içerisinde geliştiğinden biraz sabır ile harika sonuçlar elde edebilirsiniz.

Eğer bahçeniz uygunsa küçük bir ahşap köprü belki küçük bir iskele inşa edebilirsiniz. 

Heykeller / Küçük detaylar

Bahçeye girildiğinde odak noktası olacak küçük elementler eklenmeli. Heykeller, seramikler, kuş yuvaları mesela… 

Çimenler ve ağaçlar

Çimenlik alan İngiliz bahçelerinin başka bir önemli özelliği. Alanınızın boyutunu göre çimenlik alana mutlaka yer verilmeli. Tabii ki, bahçenin durumuna göre ağaçlarla bahçeye boyut katmak mümkün. Özellikle meyve ağaçları İngilizlerin en sevdiği ağaçlardır. En sevileni ise elma… 

Yenilebilir bitkiler / Sebze bahçeleri

Gerektiğinde bahçeden toplanan bir demet nane, biraz maydanoz harika olmaz mı? Bu tür bitkilerin neredeyse her iklimde ve genelde her toprakta yetiştirilmesi çok kolay. İngiliz tarzı bir bahçe olsun olmasın İngiltere’de neredeyse her bahçeli evin bir köşesinde bu tür yenilebilen bitkilere rast gelirsiniz. Zaten, bizim mutfağımızın vaz geçilmezleri olan bu bitkilerle başlayıp alanınıza göre farklı sebzelere yönelebilirsiniz.

İngiliz bahçesinde olması gereken çiçekler

Alanınızın ölçüsüne ve bölgenizin iklimine uygun bitkiler seçerek bahçenizi oluşturmaya başlayabilirsiniz. Ama her bitkinin gelişim sürecini de öğrenerek bahçenizin ilerideki dönemde alacağı hali de hayal etmeye çalışın. Bodur çiçeklerin birkaç metrelik çiçekler arasında hapis kalmasına izin vermeyin.

İlk seçeceğiniz bitki, gül olabilir. Bir İngiliz bahçesini gülsüz düşünmek zaten mümkün değil. Londra’da parkları gezerken renk renk, çeşit çeşit yaratılan gül bahçelerini gördüğünüzde bu işe ne kadar kafa yorduklarını ve gönül verdiklerini görebiliyorsunuz. 

Farklı yüksekliklerde çitler, kokulu bitkiler seçebilirsiniz. Çit yerine çite dönüştürebileceğiniz bitkileri de koleksiyonunuza ekleyebilirsiniz. Lavantalar, ortancalar bu görevi görebilir mesela…

Bölgenizde kolay yetişen ya da uygun şartları sağlayabileceğiniz bitkileri araştırarak seçeneklerinizi çoğaltabilirsiniz. Mesela lavanta rengiyle, boyuyla ve tabi ki kokusuyla bahçelere ayrı bir hava katar. Ama lavanta sizin toprağınızda yetişmiyorsa aynı havayı verecek bir bitki mutlaka bulabilirsiniz. 

Her zaman yeşil kalan (evergreen) çiçekleri de listenize ekleyin. Böylece yaz – kış yeşil kalan bu bitkiler sayesinde bahçenizin her mevsim renkli görünmesini sağlayabilirsiniz.

Çiçek önerileri

Gül (Rose)

Acı bakla (Lupine)

Gülhatmi çiçeği (Hollyhocks)

Ebegümeci (Hibiscus)

Yavşan otu (Veronica)

Ortanca (Hydrangea)

Arı balsamı (Bee balm)

Alev çiçeği (Phlox)

Haseki küpesi (Aquilegia)

Hezaren (Düğün çiçeği) (Delphiniums)

Hanımeli (Lonicera)

Şakayık (Peony)

Lavanta (Lavander)

Lale (Tulip)

Nergis (Narcissus)

Sarımsak çiçeği (Aliums)

Çuha çiçeği (Primrose)

Gelincik (Poppy)

Sardunya (Hardy geraniums)

Menekşe (Pansies)

Kozmos (Cosmos)

Kadife çiçeği (Marigolds)

Papatya (Daisy)

Zinya – Kirli Hanım çiçeği (Zinnia)

Karanfil (Carnation)

Çan çiçeği (Campanula)

Mor salkım (Visteria)

Nilüfer (Water lily)

Sebzeler

Nane

Biberiye

Fesleğen

Roka

Kıvırcık

Fasulye, bezelye, bakla gibi taneli bitkiler

Domates 

Biber 

Salatalık

Hayallerinizi gerçeğe dönüştürün

Bir İngiliz bahçesi hayaliniz varsa bu yaratıcılığınızı harekete geçirmek için harika bir fırsat. Her şey mükemmel bir şekilde uymayabilir ama kendi şartlarınıza uyan en güzelini oluşturmaya çalışabilirsiniz. 

Her bahçe özel ve kendine hastır. Biraz da yaratanın kimliğini yansıtır. Burada amaç, tıpatıp bir İngiliz bahçesi yaratmak yerine kendinize özel bir bahçe yaratmak aslında temel olan… Şimdiden kolay gelsin…

Japon bahçeleri ise kendine has özellikleriyle dünya bahçeleri arasında çok farklı bir yere sahip. Bu bahçeler hakkında biraz daha bilgi almak isterseniz JAPON BAHÇELERİNİN ÖZELLİKLERİ yazım tam size göre…

Eğer çiçekleri seviyorsanız GÜZEL KOKAN ÇİÇEKLER ya da  BAHÇENİZDE OLMASI GEREKEN EN GÜZEL YAZ ÇİÇEKLERİ yazılarıma göz atabilirsiniz. Bitkiler hakkında biraz yardıma ihtiyacınız varsa EV ÇİÇEKLERİNİ ÇOĞALTMAK İÇİN PRATİK ÖNERİLER yazım da işinize yarayabilir. 

Yeşilsiz ve çiçeksiz kalmayın 🙂

Seyahat etmeyi seviyorsanız güncel geziler ve fotoğraflar için instagram sayfamı takip etmeyi unutmayın: Figen Kokol