Nemrut Dağı gezisi

40 bin yıllık tarihinde birçok medeniyete ev sahipliği yapan Adıyaman’a en önemli izleri Kommagene Krallığı bırakır. Krallığın Türkiye’ye ve dünyaya en büyük mirası ise Nemrut Dağı zirvesindeki anıtsal mezar. Bu yazıda Nemrut Dağı deneyimimin yanı sıra Nemrut Dağı ile ilgili detayları ve Adıyaman gezilecek yerlere dair notlar bulacaksınız.

Nemrut’a ilk bakış

Yıllardır beklediğim buluşma için sabah iki sularında yola çıktık. İnsanın içine işleyen gece soğuğunda Adıyaman’ın Kahta ilçesine doğru ilerleyen arabamızın farından başka bir ışık yok etrafta. Bir noktadan sonra artık araçla ilerleyemiyor ve inip yürümeye başlıyoruz. Gündoğumu izlemek için takip etmemiz gereken yol, doğu patikası. 800 metrelik dik patika Nemrut Dağı’na tırmanıyor. Soğuk ve sakin gecede kartallarla aslanların eşlik ettiği Nemrut’un sessiz bekçileriyle buluşma vakti geliyor.

Nemrut Dağı’nın 2150 metre yüksekliğindeyiz. Karşımdaki anıt eser “Dünyanın 8. Harikası” olarak kabul ediliyor. Milattan önce I. yüzyılda Kommagene Kralı I. Antiochos’un yaptırdığı bu eşsiz mekân dünyanın en etkileyici yerlerinden biri.

Zirveden yükselen güneşin ilk ışıkları arkadaki heykelleri aydınlatmaya başlıyor. Daha sıcak mevsimlerde bu saatlerde zirve nefes kesen gündoğumu manzarası için gelen turistlerle dolmuş oluyor, oysa şimdi bizden başka kimse yok. Rüzgârın uğultusu, tanrılar, bir kral ve onları bekleyen aslanlar, kartallar ve biz…

Kral Antiochos ve tanrılar

Tahta oturmuş şekilde yapılan heykellerin zamanla kopan kafaları, ait oldukları gövdenin önüne yerleştirilmiş. Doğuyla batıyı sentezleyen Kral Antiochos’un yanında Yunan tanrısı Zeus, Kommagene Krallığı’nı temsil eden tanrıça Kommagene, Apollon ve Herakles var. Her iki başta ise gökyüzü hakimiyetini temsil eden kartalla yeryüzü hakimiyetini temsil eden aslan nöbette. Heykeller öyle konumlandırılmış ki, doğu platformundan güneşin doğuşunu karşılarlarken batı platformundan batışını selamlıyorlar.

Üç bölümden oluşan tepe, çok küçük farklarla simetrik biçimde tasarlanmış doğu – batı ile kuzey platformlarına sahip. Batıdaki heykellerin bedenleri biraz daha hasar görmüş, doğudakiler daha belirgin. Kuzey platformu ise geçiş amaçlı kullanılıyor. 2 bin yıldır doğa şartlarına meydan okumaya çalışan heykellerin yüksekliği yaklaşık 10 metre, baş kısımlarıysa 2 – 2,5 metre. Tahtların arkasında ise kralın Yunanca ve Pers dilinde yazdırdığı 237 satırlık vasiyetnamesi yer alıyor. Heykeller Aslan, Kartal, Antiochus, Kommagene, Zeus, Apollon ve Herakles şeklinde sıralanmış.

Doğu’yla Batı’nın sentezi Kommagene Krallığı

Kilikya, Kapadokya ve Fırat Nehri arasındaki topraklarda kurulu Kommagene Krallığı bugünkü Adıyaman, Gaziantep ve Kahramanmaraş bölgelerini kapsıyordu. Mithridates’in kurduğu krallık, oğlu Antiochos zamanında en güçlü dönemini yaşadı. Anne tarafından Büyük İskender’e, baba tarafından da Perslere yakın olan barışçıl Kral Antiochos’un hükümdarlığı döneminde krallık, doğuda Partlar ve batıda Yunanlılarla iyi ilişkiler sayesinde ticarette önemli rol oynamış.

Sanata çok önem veren Kral Antiochos batıdan fazlasıyla etkilenerek Yunan kültürüne ağırlık vermiş. Nemrut’un zirvesine kendisi için inşa ettirdiği bu anıt mezar Kommagene’deki sanatın ulaştığı ihtişamı göstermeye yetiyor. Tanrılara ve atalarına minnettarlığını sergilemek isteyen Kral Antiochos’un mezarı da hemen heykellerin arkasında, taş ve toprak yığılarak oluşturulan tümülüsün içerisinde. Bu da Nemrut’a daha etkileyici görünüm kazandırıyor.

Yazlık başkent: Arsameia Antik Kenti

Uzun bir seyrin ardından dönüş vakti geliyor. MÖ I. ve MS I. yüzyıllar arasında hüküm süren Kommagene Krallığı’nın izlerini Adıyaman’da birçok yerde görmek mümkün olduğundan önce krallığın yazlık başkentine, dağın eteklerindeki Arsameia Antik Kenti’ne uğruyoruz. Burada, Antiochos‘un barışa verdiği önemin göstergesi olan Tokalaşma Steli ve Anadolu’nun en büyük Grekçe yazıtını gördükten sonra sıra Kahta Kalesi’ne geliyor.

Sarp kayalık tepeler üzerine kurulmuş kale etkileyici bir görünüme sahip. Sonradan Romalılar ve Memlukler tarafından kullanılan görkemli kalenin bugünkü hali Memluk döneminden kalma. İçindeki geniş odaları, su depoları, hamam, güvercin kuleleri ve ibadet mekânları bulunuyor.

Muhteşem Cendere Köprüsü

Yolumuzun üzerindeki Cendere Köprüsü, dünyanın bugün de kullanılan en eski köprülerinden biri olarak kabul ediliyor. Kral Septimius Severus Köprüsü olarak da bilinen bu tek kemerli Roma yapısının bir ucuna kral ve karısı Julia Domna için, karşı ucuna ise çocukları Caracalla ve Geta için sütunlar dikilmiş. Şu an yok olan dördüncü sütun, kardeşi Geta’yı öldüren Caracalla tarafından yıktırılmış.

Karakuş Tümülüsü ve harika manzarası

Vakit öğleye yaklaşınca açlık kendini hissettirmeye başlıyor. Kahta’ya doğru giderken yol üstündeki Karakuş Tümülüsü’ne de uğruyoruz. Kommagene Krallığı’nda kadınlara adanmış olan bu eseri Antiochos’un oğlu II. Mithridates “dünyanın en güzel kadını” dediği annesi ve kız kardeşi için yaptırmış.

Baraj Gölü, Kahta’nın sahili gibi ve kıyıda birçok balıkçı var. Adını çok duyduğumuz Neşet’in Yeri’ni seçmiştik, sofraya gelen tereyağında sazan balığı ve üzerine içtiğimiz kahve bizi günün ikinci yarısına hazırlıyor.

Palanlı Mağarası

Adıyaman’ın etkileyici tarihi 40 bin yıl öncesine dayanıyor. Palanlı Mağarası’nda bulunan geyik figürü bunun en büyük kanıtı. Eğer Malatya tarafına geçecekseniz bu özel alanı rotanıza ekleyebilirsiniz.

Hititlerden Perslere, Romalılardan Emevilere, Memluklerden Osmanlılara uzanan birçok medeniyetin izlerini taşıyan Adıyaman. Fırat Nehri’nin bereketiyle asırlar boyunca yerleşim yeri olmuş.

Perre Antik Kenti

Şehre yaklaşırken uğradığımız Perre Antik Kenti yine Kommagene Krallığı’ndan kalma. Roma kaynakları, Kommagene’nin beş büyük kentinden biri olan Perre’yi kervanların ve orduların dinlenme için kullandığını anlatıp güzel sularından bahsediyor. Suyun aktığı Roma Çeşmesi’ni bulup birkaç yudum içtikten sonra kentin ayakta kalmış tek kısmı olan nekropol bölümünde farklı büyüklüklerde kaya mezarlarını dolaşmaya başlıyorum.

Adıyaman Ulu Cami

Artık Adıyaman’ın merkezini keşfetme zamanı… Emevi, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden kalan camiler bu şehrin dokusunun önemli bir unsuru ve ilk durağımız Ulu Camii. Dulkadiroğulları Beyliği döneminde kesme taştan inşa edilen tek minareli cami birçok kez onarım geçirmiş. İçine girdiğinizde yıllanmışlığın verdiği huzur sarıyor sizi hemen.

Tuzlu Han ve Oturakçı Pazarı

Günün son saatlerini geçirmek için Tuzlu Han’ın içerisindeki Oturakçı Pazarı’na yöneliyoruz. Şehrin en canlı yerlerinden biri olan çarşıda ahşap, bakır, dokuma birçok el işi ürünler var. Yöreye özgü halı, kilim, heybe, çanta ya da cicim almak isteyenler için en iyi adres burası. Ben seçimimi Nemrut’ta gördüğüm heykellerden yana kullanıyorum. Her ne kadar sabah gördüğüm güzellikler aklımdan hiç kaybolmayacak olsa da her an gözlerimin önünde duracak bir Kral Antiochos Heykeli bana bu geziyi anımsatacağı gibi evime de çok yakışacak.

Nemrut nasıl keşfedildi?

Nemrut’un tepesindeki unutulmuş bu anıt mezar, 1881’de demiryolu projesi için bölgeye gelen bir Alman mühendis tarafından bulunur. Ardından Alman arkeologlar ve o zaman Arkeoloji Müzesi Müdürü olan Osman Hamdi Bey burada kazı çalışmaları başlatır.

Osman Hamdi Bey, taşınabilir nitelikteki eserlerin bir kısmını İstanbul’daki Müze-i Hümayun’a getirtmiş ve yapılan kazı çalışmalarını kitap haline getirmiş. Hazırlanan eser, Arkeoloji alanındaki ilk eserlerden biri olmuş. 1987 yılında UNESCO, Nemrut’u Dünya Mirası Listesi’ne dahil eder. Bölge 1988 yılında milli park ilan edilerek koruma altına alınır.

Adıyaman gezilecek yerler

Adıyaman’a giderseniz;

– UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil olan Nemrut Dağı Milli Parkı’nı

– Romalılardan kalma Cendere Köprüsü’nü

– Perre Antik Kenti’ni

– Kommagene İmparatorluğu’ndan kalma Arsameia Antik Kenti’ni

– Arsameia’daki Tokalaşma Steli ve Anadolu’nun en büyük Grekçe yazıtını

– Kommagene İmparatorluğu’ndan kalma Karakuş Tümülüsü’nü

– Görkemli Kahta Kalesi’ni

– Selçuklu / Memluk Köprüsü (eski adıyla Şeytan Köprüsü) ve civarını

– Palanlı Mağarası’nı

– Adıyaman Ulu Cami’yi

– Hediyelikler için Oturakçı Pazarı’nı

– Baraj Gölü civarını (Adıyaman’a uçakla giderseniz mutlaka cam kenarını seçin)

görmeden kesinlikle dönmeyin…

Arsameia’daki Anadolu’nun en büyük Grekçe yazıtı, Adıyaman

Nemrut Dağı nerede?

Aslında Adıyaman iline bağlı Nemrut Dağı Kahta ilçesinin Kayadibi Köyü yakınlarında bulunuyor. Toros dağ silsilesinin de bir parçası durumunda… Nemrut Dağı aynı zamanda Malatya ile sınır oluşturuyor. O yüzden Nemrut Dağı çıkmak isteyenler Malatya yolu ile de ören yerine ulaşabiliyor.

Nemrut Dağı’na ne zaman çıkılır?

Zamanı konuşmadan önce başka önemli bir soru daha var. Nemrut’a gün doğumunda mı çıkmalı yoksa gün batımında mı?

Aslında hem doğu hem platformu bulunduğundan ikisinde de olmak oldukça heyecan verici. Ben yıllardır gidemememin acısını aynı seferde hem gün doğumunda hem de gün batımında giderek çıkardım. Açıkçası her ikisi de benim için çok etkileyiciydi… Gün batımımda güneş bulutların arkasında olduğundan tam görkemli batmadı ama öylesine muhteşem bir ortam vardı ki buna rağmen çok etkilendim. Bir de keyif yapmak istiyorsanız bu saatler daha uygun…

Ama gün batımı da oldukça etkileyici… Dağların arkasından doğan güneş teker teker heykellere vurmaya başladığında erken kalkmanın ve yürüyüşün tüm zorluklarına değdiğini düşünüyorsunuz.

Kış aylarında kapalı

Zamanlamaya gelince kar nedeniyle kış aylarında çıkış yasaklanıyor ve karlar eriyene kadar yani mart sonlarında çıkış yasağı ancak kalkıyor. O yüzden ilkbahar ile sonbahar arası, güzel ve açık bir hava yakalama şansınız daha yüksek. Ama kasım aylarında da kar düşmüş halini görmek isterseniz soğuğu göz önüne alarak çıkmayı deneyebilirsiniz.

Yukarısı çok soğuk

Yaz da kış da olsa yukarıda hava soğuk ve rüzgârlı… Özellikle sabahları çok soğuk oluyor. Çok sıkı önlemler almanızı tavsiye ederim. Ben mayıs sonu gitmiştim akşam güneş batmaya yakın hava soğuduğunda bir montla idare ettim ama sabah iki montu (biri rüzgarlık) üst üste giymek zorunda kaldım. Eğer bir turla gidiyorsanız onlar ekstra battaniye tarzı şeyler temin ediyorlar sabah çıkanlara.

Akşam gidiyorsanız gün batımından 2 – 3 saat önce orada olmanızı öneririm. Yanınıza yiyecek – içecek gibi şeyler almayı unutmayın. Alanı gezmeyi tamamladıktan sonra içecekleriniz eşliğinde gün batımını beklemek çok keyifli oluyor. Tabii ki, sabah için de özellikle sıcak bir şeyler olursa iyi olur.

Nemrut Dağı Milli Parkı giriş ücreti nedir?

Nemrut Milli Parkı’na giriş ücreti (2021 itibariyle) 30 TL. Her iki tarafta da giriş bölümü var ve Müze Kart ile ücretsiz.

Açılış Saati: 04.00

Kapanış Saati: 20.00 / Gişe Kapanış Saati: 20.00

Her gün açık.

Aralık, Ocak, Şubat, Mart aylarında kapalı.

Nemrut Dağı Milli Parkı’na nasıl gidilir?

Nemrut’a gitmek için iki yol var: Biri Adıyaman’dan diğeri Malatya’dan. Konu buraya gelince belirtmeliyim ki Nemrut, Malatya ile Adıyaman arasında büyük bir çekişme konusu. Her ikisi de burayı sahiplenmeye çalışıyor, Adıyamanlılar burayı Malatyalılara bırakmak hiç istemiyorlar maalesef…

Malatya’dan çıkışta araçlar sizi doğu tarafından oldukça yukarı bölüme kadar çıkıyor ve sonrasında daha kısa bir patika yürüyorsunuz. Ancak Adıyaman’dan geliyorsanız araçlar sizi 800 metre aşağıda bırakıyor ve iki patika ile tepeye ulaşıyorsunuz. Patikalar kısa olsalar da biraz zorlayıcı olabiliyorlar. Doğu patikası bir yere kadar merdiven bir yerden sonra taş. Dik ama birazcık daha kısa sürüyor. Batı patikası ise tamamı düzenlenmiş yol, merdivenler var. Biraz daha uzun ve son kısımlarda dikleşiyor.

Özel aracınızla geliyorsanız her iki taraftan gelmesi kolay. Malatya’dan gelmek araçla 2 saate yakın sürüyor. Adıyaman merkezden 86 kilometre 1,5 saat; Kahta’dan ise 1 saat kadar sürüyor.

Aracınız yoksa her iki şehirden de günü birlik turları tercih edebilir ya da biraz daha fazla ödeyerek taksi ile anlaşabilirsiniz.

Uçakla gelmek isterseniz Nemrut için Adıyaman’a ya da Malatya’ya uçabilirsiniz. Ancak Malatya’ya THY‘nin ve Pegasus’un düzenli seferleri varken şimdilik Adıyaman’a sadece THY uçuyor.

Eğer bir GAP turu yapacaksanız çevre illerden Gaziantep, Urfa, Diyarbakır gibi şehirler üzerinden havayolu ve ardından karayolu bağlantısıyla Nemrut’a gelebilirsiniz.

Eğer otobüs ile geliyorsanız önce Adıyaman – Kahta aktarması yapmanız oradan da yukarıda saydığım yöntemlerle Nemrut’a çıkabilirsiniz. Malatya yolunu kullanacaksanız yine önce Malatya’ya gelmeniz özel araç ya da turlarla Nemrut’a çıkma şansınız var.

Ben bir Doğu turu planladığımdan önce Adıyaman’ı ve Nemrut’u gezip daha sonra Malatya ve diğer noktalara gitmiştim. Havalimanı Kahta’ya daha yakın olduğundan uçakla geliyorsanız siz de burayı merkez olarak alabilirsiniz.

Nemrut’a günü birlik turlar

Benim gibi özel araç olmadan geziyorsanız en uygun yöntem Malatya ya da Adıyaman ya da Kahta’dan günü birlik turlara katılmanız. İnternetten ya da kaldığınız otelden bu turlar hakkında kolayca bilgi bulabiliyorsunuz.

Turlar daha önce de dediğim gibi gün batımında ya da gün doğumunda düzenleniyor. Adıyaman ya da Kahta’da kalırsanız dağa oldukça yakın mesafede oluyorsunuz çıkış da nispeten kolay oluyor. Eğer bir günlük tura katıldıysanız akşam turları; öncesinde etraftaki antik şehirlere, görülecek yerlere uğradıktan sonra dağa çıktıklarından ekstra etrafı gezme derdiniz kalmıyor. Sabahları da dağ ziyaretinden sonra bu gezi noktalarını tamamlıyorlar.

Benim Kahta’dan katıldığım tur, saat 13.00 gibi başlamıştı. Bazı gezilecek noktalara uğradıktan sonra saat 16.00 gibi Nemrut’a ulaşmıştık. Nemrut’ta geçirecek 1,5 – 2 saatlik bir zamanınız oluyor.

Malatya’dan gelen turlar mesafe uzak olduğundan sadece dağ gezisini içeriyor ve galiba biraz da bu aralarındaki tatlı çekişmeden dolayı çok yakınlardaki gezi noktalarına uğramıyorlar. Şehir seçimi yaparken bunu da aklınızda bulundurun.

Benim katıldığım günlük tur ücreti (2021 Mayıs ayı) Kahta’dan 150 TL idi. Mutlaka pazarlık yapın. Çünkü herkese farklı fiyat uygulayabiliyorlar. Birkaç yerden fiyat almayı, özellikle kaldığınız otelden destek almayı ihmal etmeyin.

Tek başına gidilir mi?

Ben 2021 Mayıs ayında gerçekleştirdiğim Doğu turunu yalnız başıma gerçekleştirdim. Bu turda Adıyaman – Malatya – Elazığ – Bingöl – Muş – Tunceli – Bitlis (Tatvan- Hizan) – Van rotası yaptım. Rota boyunca şehir geçişlerinde hep toplu taşıma kullandım. 15 gün süren bu turu herhangi bir sıkıntı yaşamadan geçirdim. Karşıma hep Anadolu’nun yardımsever insanları çıktı.

Tabii ki, her zaman aşırı dikkatli olmaya çalışıyorum. Geceleri, merkezi yerler haricinde dışarıda olmadım. Şahsen bu konuya (maalesef ki) nerede olursam olayım dikkat etmeye çalışıyorum.

Doğu gezilerimden diğer yazılar:

Daha fazla fotoğraf ve güncel gezileri kaçırmamak için instagram sayfamı takip etmeyi unutmayın: Figen Kokol

NEMRUT’UN SESSİZ BEKÇİLERİ – NEMRUT DAĞI GEZİSİ